Kosova po hyn në një fazë intensive të zhvillimeve politike. Dokumenti mbi standartet i botuar dje, shtron një sërë sfidash para UNMIK-ut dhe udhëheqësve shqiptarë që duhen përmbushur brenda 18 muajsh. Por si do të funksionojë procesi? Si do të bëhet vlerësimi i përparimit? Dhe kush do ta bëjë atë?
Majkëll Xhexhic i Institutit Amerikan të Paqes, është një prej specialistëve që ndihmuan në hartimin e dokumentit të standarteve. VOA: Zoti Xhexhic cila është rëndësia e dokumentit të fundit për standartet që duhet të plotësojë Kosova dhe cila është ecuria e këtij procesi?
VOA: Në mes të vitit 2005 kush do ta bëjë dhe si do të bëhet vlerësimi i përparimit, ose mungesës së përparimit, në Kosovë?
VOA: Qeveria e Serbisë e hodhi poshtë dokumentin, duke e quajtur atë të papranueshëm. Si do të ndikojë kjo për ecurinë e procesit të plotësimit dhe vlerësimit të standarteve në Kosovë?
VOA: Pa dyshim që gjatë procesit të plotësimit të standarteve do të dalin pengesa dhe vështirësi të ndryshme. Një prej tyre është ekzistenca e strukturave paralele në Kosovë. A mund të realizohen standartet, për sa kohë këto struktura vazhdojnë të ekzistojnë në Kosovë? Michael Xhexhic: Kjo ishte një çështje e vështirë edhe për ne kur po përpiqeshim të vendosnim se çfarë duhej përfshirë në dokument. Qeveria e Kosovës dhe UNMIK-u nuk kanë shumë në dorë për këtë pasi strukturat paralele mbështen nga forca përtej kufijve të Kosovës. Pra çdo tre muaj, kur të bëhet rishikimi i standarteve, i takon Grupit të Kontaktit të indentifikojë pengesat dhe në fakt, Grupi i Kontaktit është organizmi që mund të merret me faktorët që janë jashtë Kosovës dhe që pengojnë realizimin e standarteve.
VOA: A jeni optimist se standartet mund të plotësohen deri në mes të vitit 2005? Michael Xhexhic: Mendoj se shpallja e datës së rishikimit të standarteve do të shihet si një nga datat më të rëndësishme në historinë e procesit të paqes në Kosovë. Që tani kam vënë re një gjallëri të madhe në radhët e qeverisë së Kosovës në mbështetje të dokumentit, si një bazë për të bashkëpunuar me UNMIK-un për realizimin e standarteve. Standartet pa dyshim paraqesin një sfidë të madhe dhe siç e kanë thënë edhe të tjerë, në historinë e evolucionit të qeverive të ndryshme, përfshirë edhe të qeverisë amerikane, plotësimi i tyre është një përpjekje madhore. Unë jam optimist se do të bëhet përparim i madh dhe se kur komuniteti ndërkombëtar të mblidhet për të bërë rishikimin e atyre që janë arritur gjatë 18 muajve të ardhshëm, do të shohë që me të vërtetë është arritur shumë. Nuk mund të them me siguri se kur do të fillojë procesi diplomatik për të përcaktuar statusin përfundimtar, por kjo është rruga për të shkuar drejt tij.