Nën president Cheney, zoti Kryetar i Gjykatës së Lartë, President Karter, President Bush, President Clinton, klerikë të nderuar, të ftuar të shquar, bashkëatdhetarët e mi:
Këtë ditë, të parashikuar me ligj dhe të shënuar me ceremoni, ne festojnë mënçurinë e fuqishme të Kushtetutës tonë dhe kujtojnë angazhimet e thella që bashkojnë vendin tonë. Jam tepër mirënjohës për nderin e kësaj ore, dhe i ndërgjegjshëm për zhvillimet e kohës në të cilën jetojnë dhe i vendosur të përmbush betimin që bëra, për të cilin ju jeni dëshmitarë.
Në këtë ceremoni të dytë, detyrat tona nuk përcaktohen nga fjalët që unë përdor, por nga historia që ne kemi jetuar sëbashu. Për një gjysmë shekulli, Amerika ka mbrojtur lirinë tonë duke vrojtuar edhe kufijtë e largët. Pas përmbysjens së komunizmit erdhën vitet e një qetësie relative, vitet e pushimit, vitet e meditimit, por pastaj erdhi një ditë e shpërthimit të zjarrit.
Ne kemi parë pambrojtshmërinë tonë, si dhe burimin e saj të thellë. Për sa kohë që të gjitha rajonet e botës vlojnë në kundërshti dhe tirani, ku mbizotërojnë ideologjitë që nxisin urrejtjen dhe justifikojnë vrasjen, dhuna do të shtohet dhe intensifikohet duke u kthyer në një fuqi destruktive, që kapërcen edhe kufijtë më të mbrojtur duke u bërë një kërcënim moral. Ka vetëm një forcë në histori që mund të godasë mbretërinë e urrejtjes dhe kundërshtisë, që ekspozon pretendimet e tiranëve dhe shpërblen shpresën e njerëzve të mirë dhe tolerantë, dhe kjo është forca e lirisë njerëzore.
Ngjarjet dhe logjika na kanë çuar në një konkluzion: Mijetesa e lirisë në tokën tonë varet gjithnjë e më tepër nga suksesi i lirisë në vende të tjera. Shpresa më e mirë për paqen në botën tonë është shtrirja e lirisë në të gjithë botën.
Interesat vitale të Amerikës dhe bindjet tona të thella janë të mishëruara në një nocion të vetëm. Që nga koha e themeluesve të këtij vendi, ne kemi shpallur se çdo njeri në këtë tokë ka të drejta, dinjitet, dhe vlera të pamata, sepse ato mbartin imazhin e Krijuesit të Parajsës dhe Tokës. Për breza me radhë ne kemi mbrojtur domosdoshmërinë e vetqeverisjes, sepse askush nuk meriton të jetë zot dhe ashkush nuk meriton të jetë skllav. Në thelb të avancimit të këtyre idealeve është misioni që krijoi vendin tonë. Kjo është arritja e nderuar e baballarëve tanë, ndërsa tani është domosdoshmëria për sigurimin e vendit dhe thirrja e kohës tonë. Prandaj, është politika e Shteteve të Bashkuara të kërkojnë mbështetjen dhe zgjerimin e lëvizjeve demokratike dhe institucioneve në çdo vend dhe kulturë, me qëllimin final për t’i dhënë fund tiranisë në gjithë botën.
Kjo nuk është kryesisht një detyrë ushtarake, megjithëse ne do të mbrohemi dhe do të mbrojnë miqtë tanë me forcën e armëve kur të jetë e nevojshme. Për vetë natyrën e saj, liria duhet të jetë zgjedhja dhe ajo të mbrohet nga qytetarët, dhe të ruhet nëpërmjet shtetit ligjor dhe mbrojtjes së pakicave. Dhe kur më në fund shpirti i një vendi flet, institucionet që lindin mund të reflektojnë norma zakonore dhe tradita shumë të ndryshme nga ato tonat. Amerika nuk do të imponojë stilin e saj të qeverisjes ndaj të tjerëve. Qëllimi ynë është në fakt të ndihmojmë të tjerët të kenë zërin e tyre, të kenë lirinë e tyre dhe të hapin rrugën e tyre.
Objektivi i madh i përmbysjes së tiranisë është puna vetmohuese e një sërë brezash. Vështirësia e realizimit të këtij objektivi nuk është justifikim për mosangazhimin ndaj tij. Ndikimi i Amerikës nuk është i pakufizur, por për fat të mirë, për të shtypurit ndikimi i Amerikës është i konsiderueshëm dhe ne do ta shfrytëzojmë atë me plot besim për kauzën e lirisë.
Detyra ime më solemne është mbrojta e këtij vendi dhe popullit të tij kundër sulmeve të mëtejshme dhe kërcënimve. Disa kanë vepruar pa zgjuarsi për të vënë në provë vendosmërinë e Amerikës, por e kanë gjetuar atë të fortë.
Ne do ta bëjmë të qartë një gjë para çdo sundimtari dhe çdo vendi: Zgjedhjen morale mes shtypjes, që është e gabuar, dhe lirisë, që është një e drejtë e përjetëshme. Amerika nuk do të pretendojë se disidentët e burgosur i preferojnë prangat, ose që gratë e pranojnë poshtërimin dhe nënshtrimin, ose se aspiratat e qënieve njerëzore të jenë në mëshirën e arogantëve.
Ne do të inkurajojmë reformat në qeveritë e tjera duke e bërë të qartë se suksesi i marrëdhënieve tona do të kërkojë trajtimin me respekt të popujve të tyre. Besimi i Amerikës në dinjitetin njerëzor do të udhëheqë politikat tona, dhe të drejtat duhet të qendrojnë mbi koncesionet e papërfillëshme të diktatorëve, ato janë të garantuara nga pranimi i vullnetshëm dhe pjesëmarrja e popujve në qeverisje. Nuk ka drejtësi pa liri dhe nuk ka të drejta të njeriut pa lirinë humane.
Disa njerëz që unë i njoh, e kanë vënë në pikpyetje thirrjen globale të lirisë, por në këtë periudhë të historisë, katër dekada të karakterizuara nga përparimi më i madh i lirisë që ne kemi parë, është një kohë e papërshtatshme për dyshime. Amerikanët, më shumë se çdo popull tjetër, nuk duhet të habiten nga fuqia e idealeve tona. Eventualisht, thirrja e lirisë arrin në çdo mendje dhe në çdo zemër. Ne nuk e pranojmë ekzistencën e tiranisë së përherëshme sepse ne nuk pranojmë mundësinë e skllavërisë së përherëshme. Liria do të mbërrijë tek ata që e duan atë.
Sot, Amerika po u flet përsëri popujve të botës:
Të gjithë ata që jetojnë në tirani dhe pa shpresë duhet ta dinë se Shtetet e Bashkuara nuk do ta shohin me mospërfillje shtypjen që ju bëhet juve dhe as nuk do t’i justifikojë shtypësit tuaj. Kur ju të ngriheni në këmbë për lirinë tuaj, ne do të qendrojmë me ju.
Reformatorët demokratë që përballen me shtypje, burgim ose mërgim duhet ta dinë se Amerika ju sheh juve ashtu siç jeni, udhëheqësit e ardhshëm të vendit tuaj të lirë.
Sunduesit e regjimeve të papërgjegjshëm duhet ta dinë se ne ende besojmë ashtu siç besonte Abraham Lincolni: “Se ata që u mohojnë lirinë të tjerëve, nuk e meritojnë atë për veten e tyre dhe nën sundimin e një Zoti të drejtë nuk mund ta mbajnë gjatë atë.” Udhëheqësit e qeverive me norma të vjetra zakonore të kontrollit duhet ta dinë se për t’i shërbyer popullit, duhet të mësosh t’i besosh atij. Filloni të ecni në këtë rrugë të përparimit dhe drejtësisë dhe Amerika do të ecë krah jush.
Aleatët e Shteteve të Bashkuara duhet ta dinë se ne e nderojmë miqësinë tuaj, ne mbështetemi te këshillat tuaja dhe varemi nga ndihma juaj. Përçarjet midis vendeve të lira janë një nga objektivat kryesore të armiqve të lirisë. Përpjekjet e bashkuara të vendeve të lira për të nxitur demokracinë janë një prelud i disfatës së armiqve tanë.
Sot, kam gjithashtu rastin që t’u drejtohem përsëri bashkëatdhetarëve të mi:
Nga të gjithë ju, kam kërkuar durim në detyrën e vështirë për ta bërë Amerikën të sigurt, gjë që ju e keni treguar siç duhet. Vendi ynë ka pranuar detyra që janë të vështira për t’u përmbushur dhe që do të ishte e pandershme t’i braktisje. E megjithatë, meqenëse ne kemi vepruar sipas traditave të mëdha çlirimtare të këtij vendi, janë me dhjetra miliona ata që kanë fituar lirinë. Shpresa ndez shpresën, prandaj miliona njerëz të tjerë do ta gjejnë lirinë. Me përpjekjet tona ne kemi ndezur gjithashtu një zjarr - një zjarr në mendjet e njerëzve. Ai ngroh ata të cilët e ndjejnë fuqinë e tij dhe djeg ata që e luftojnë përparimin e tij dhe një ditë, ky zjarr i papërmbajtur i lirisë do të arrijë në skutat më të errta të botës sonë.
Disa amerikanë kanë pranuar detyrat më të vështira në këtë kauzë - në botën e heshtur të zbulimit dhe të diplomacisë... në punën idealiste të ndihmës për të ngritur qeveri të lira... në punën e rrezikshme dhe të nevojshme për të luftuar armiqtë tanë. Disa prej tyre e kanë treguar përkushtimin e tyre ndaj vendit me vdekje e cila ka nderuar krejt jetën e tyre - dhe ne gjithnjë do të nderojmë emratt dhe sakrificën e tyre.
Të gjithë amerikanët janë dëshmitarë të idealizmit të tyre dhe disa janë dëshmitarë të tillë për herë të parë. Unë u kërkoj qytetarëve tanë më të rinj që t’i besojnë dëshmisë që ju shihni me sytë tuaj. Ju keni parë ndjenjën e detyrës dhe të përkushtimit në fytyrat e vendosura të ushtarëve tanë. Ju keni parë se jeta është e brishtë dhe se e keqja është reale dhe se guximi triumfon. Zgjidhni pra alternativën që t’i shërbeni një çështjeje që është më e madhe se sa dëshirat tuaja personale, më e madhe se sa vetja juaj - dhe në jetën tuaj ju do t’i shtoni vendit begati por do të pasuroni edhe karakterin e tij.
Amerika ka nevojë për idealizëm dhe kurajo, sepse kemi shumë për të bërë brenda vendit, misionin e pambaruar të lirisë amerikane. Në një botë që ecën drejt lirisë, ne jemi të vendosur të demonstrojmë kuptimin dhe premtimin e lirisë. Tek ideali i lirisë amerikane, qytetarët gjejnë dinjitetin dhe sigurinë e pavarësisë ekonomike, dhe jo të punës thjesht për të siguruar jetesën. Ky është përkufizimi më i zgjeruar i lirisë që nxiti ligjin për strehimin, atë të pensioneve dhe kartën e të drejtave të njeriut. Dhe tani ne do ta thellojmë këtë vizion duke reformuar institucione të rëndësishme që t’u shërbejnë nevojave të kohës tonë. Për t’u dhënë të gjithë amerikanëve të drejtën të kenë pjesën e tyre në premtimin dhe të ardhmen e vendit tonë, ne do t’i ngremë standardet e shkollave tona në nivelin më të lartë dhe do të krijojmë një shoqëri të pronësisë. Ne do të thellojmë privatizimin në strehim dhe biznese, do të rrisim kursimet e pensioneve dhe sigurimet shëndetësore, duke i përgatitur kështu njerëzit tanë që t’i bëjnë ballë sfidave të jetës dhe shoqërisë së lirë. Duke i lënë çdo qytetari të drejtn të ketë në dorë fatin e vet, ne do t’u japim amerikanëve më shumë liri dhe do ta bëjmë shoqërinë tonë më të begatë, të drejtë dhe me shanse të barabarta. Tek ideali i lirisë amerikane, interesi publik varet nga karakteri personal i gjithsecilit, tek integriteti dhe toleranca ndaj të tjerëve dhe tek ndërgjegjia që udhëheq jetën tonë. Vetëqeverisja mbështetet në fund të fundit tek zotërimi i vetvetes. Ky formim i karakterit bëhet në familje, mbështetet nga komuniteti me rregullat e tyre dhe mishërohet në jetën tonë kombëtare përmes së vërtetave të Sinait, Sermonit, të fjalëve të Kuranit dhe besimeve të larmishme të njerëzve tanë. Amerikanët brez pas brezi riafirmojnë gjithçka të mirë dhe të vërtetë të brezave të mëparshëm, idealet e drejtësisë dhe mirësisë që janë sot po ato që kanë qënë dje dhe nuk do të ndryshojnë kurrë. Tek ideali i lirisë amerikane, ushtrimi i të drejtave fisnikërohet nga shërbimi dhe mëshira dhe dashuria për më të dobëtin. Liria për të gjithë nuk nënkupton pavarësi nga njëri-tjetri. Vendi ynë mbështetet tek burrat dhe gratë që kujdesen për fqinjët e tyre dhe i rrethojnë të dobëtit me dashuri. Ne amerikanët, e çmojmë jetën që shohim tek njëri-tjetri dhe duhet të mos harrojmë kurrë se jeta e gjithkujt ka vlerë. Dhe vendi ynë duhet t’i braktisë zakonet e racizmit, sepse është e pamundur që ne të transmetojmë mesazhin e lirisë, nëse mbi ne rëndon fanatizmi.
Po të shohim perspektivën qoftë edhe të një dite të vetme, qoftë edhe të kësaj dite përkushtimi, pikëpyetjet dhe çështjet me të cilat përballet vendi ynë janë të shumta. Nga kënvështrimi shekullor, pikëpyetjet para nesh reduktohen vetëm në disa syresh: A e çoi përpara brezi ynë çështjen e lirisë? Dhe e ndihmoi karakteri ynë përparimin e kësaj kauze?
Këto pyetje nga të cilat ne gjykohemi, na bashkojnë, sepse amerikanët e çfarëdolloj bindjeje dhe prejardhjeje, ata që kanë zgjedhur të bëhen amerikanë dhe që kanë lindur të tillë, lidhen me njëri-tjetrin nga kauza e lirisë. Ne i kemi njohur përçarjet, që duhet të kapërcehen për të ecur përpara në synime madhështore dhe unë do të bëj të gjitha përpjekjet për t’i kapërcyer ato. Por këto përçarje nuk përkufizojnë amerikën. Ne ndjejmë unitetin dhe solidaritetin e vendit tonë kur liria jonë u sulmua dhe përgjigjia jonë ishte një e vetme, si një dorë e vetme mbi një zemër të madeh. Dhe mund të ndjejmë të njëjtin unitet dhe krenari kurdo Amerika vepron në emër të së mirës dhe viktimave të katastrofave u jepet shpresëm, dhe kur vendoset drejtësia dhe të kapurit lirohen.
Ne ecim përpara me besim të plotë tek triumfi i lirisë. Jo sepse historia është e pashmangshme, janë zgjedhjet e vetë njeriut që i vënë në lëvizje ngjarjet. Jo sepse e shohim veten si një komb të përzgjedhur: zoti vepron dhe zgjedh sipas vullnetit të tij. Ne kemi besim sepse liria është shpresa e përherëshme e njerëzimit, është uria në vende të errëta dhe kërkimi për shpirtin. Kur themeluesit e kombit shpallën një rend të ri, kur ushtarët humbën jetën për një bashkim që ka në themel lirinë, kur qytetarët marshuan paqësisht me parullën “Liri tani”, ata kishin në mendje shpresën e lashtësisë që duhet të realizohet. Në hisori, drejtësia vihet në vend, por historia ka edhe një drejtim të qartë, që përcaktohet nga liria, nga autori i lirisë.
Kur deklarata e pavarësisë u lexua për herë të parë në publik dhe Këmbana e Lirisë tingëlloi mes festimeve, një i pranishëm tha: “Po tingëllon sikur do të thotë diçka”. Në kohën tonë ende ka një kuptim të veçantë. Amerika në këtë shekull të ri, e çon mesazhin e lirisë në gjithë botën dhe për të gjithë qytetarët e botës. Me forcë të ripërtërirë, të vënë në provë por jo të dorëzuar, ne jemi gati për arritjet e mëdha në historinë e lirisë. Zoti ju bekoftë dhe i ruajtë Shtetet e Bashkuara të Amerikës.