Piku i sezonit të uraganëve mbi Atlantik sapo ka kaluar ndërsa numri i cikloneve tropikale ka arritur që tani vlera mbi mesataren. Stuhia e fundit e fuqishme që goditi tokën ishte uragani Ajk i cili la mijëra njerëz pa energji elektrike dhe përkohësisht pa strehë. Situata u përkeqësua në Karaibe veçanërisht në Haiti, vend i cili sivjet u shkatërrua nga një seri stuhish. Një seri studimesh tregojnë se fuqia e uraganëve po shtohet dhe ngrohja globale mund të jetë shkak për këtë.
Kur
uragani Ajk goditi brigjet e Teksasit, ekspertët e quajtën atë një përbindësh.
Ai ishte uragani i tretë më i fuqishëm që preku sivjet pellgun e
Atlantikut.
Shkencëtarë
të Universitetit Shtetëror të Floridës dhe të Universitetit të Uiskonsinit
njoftojnë në revistën shkencore “Nature” se stuhitë më të fuqishme tropikale po
marrin përmasa gjithnjë e më të mëdha.
Ata kanë analizuar të dhëna satelitore të 15 viteve të fundit si dhe të dhëna të tjera nga gati 200 stuhi tropikale.
Një
studim tjetër i tre viteve më parë zbuloi se numri i uraganëve me fuqinë më të
lartë gati ishte dyfishuar. Autorja Xhudit Këri në Institutin e Teknologjisë së
Xhorxhias thotë se rritja e fuqisë së stuhive lidhet me temperatura më të larta
të sipërfaqes së detit të cilat, sipas saj, krijohen pjesërisht nga ngrohja
globale e shkaktuar nga njerëzit.
"Shkak për këtë është fuqia më e madhe
e stuhive, shpejtësia më e madhe e erës, uraganë të kategorive 4 dhe 5. Besoj
se gjatë 25 vjetëve të ardhshëm do të shohim stuhi të papara mbi Oqeanin
Atlantik.”
Jo çdokush mendon kështu por zbulimet shkencore po e bëjnë akoma më të fortë debatin mbi ngrohjen globale.
Xhef
Halverson i universitetit të Merilandit thotë se ka mundësi që ngrohja globale
të jetë shkaktare e stuhive por vërtetimi i kësaj teze ka qënë i vështirë deri
tani.
"Uji i nxehtë është shkaktari i vërtetë i uraganëve. Uji avullon. Avulli kondensohet, lëshon nxehtësinë dhe kjo shkakton energjinë nga oqeani në atmosferë. Sa më i nxehtë të jetë uji, aq më shumë avull do të ketë, dhe aq më të forta do të jenë stuhitë, pasi avulli u jep fuqi atyre.”
Zoti Kris Lendsi punon në Qendrën Kombëtare të Uraganëve. Sipas tij ngrohja globale ka një ndikim tepër të vogël mbi uraganët.
Ai thotë se rritja e forcës së stuhive vjen si rezultat i ndryshimeve klimatike dhe cikleve natyrore të motit. Zoti Halverson nga ana e tij thotë se edhe ai është dakord me tezën e ciklit natyror, por shton se studimi i ri ka vlerat e veta.
"Këto janë të dhënat shkencore më të mira që kemi pasur ndonjëherë dhe duket se ka një prirje në rritje përsa i përket fuqisë së stuhive të cilat mund të shkaktohen nga ngrohja globale."
Shkaqet
e vërteta të këtij fenomeni mbeten për t’u gjetur. Megjithatë punimet shkencore
tregojnë qartë se në vitet e ardhshme shpejtësia e erërave do të rritet më tej
tek stuhitë e fuqishme tropikale. //rd//