Me rastin e 25 vjetorit nga masakra në fshatin Husaj në malësi të Rozhajës, “Qendra për Edukim Qytetar”, të enjten, u bëri thirrje institucioneve të Malit të Zi që të sigurojnë drejtësi për viktimat dhe familjet e tyre.
Në Husaj, një fshat që shtrihet në veri të Malit të Zi, më 18 prill të vitit 1999, pjesëtarët e ushtrisë së ish-Jugosllavisë, vranë gjashtë persona dhe plagosën pesë të tjerë, sipas aktakuzës së Prokurorisë së Lartë të Shtetit. Por sipas Aksionit për të Drejtat e Njeriut, në fshat u vrarë 22 civilë dhe u plagosën shtatë të tjerë, gjë që u konfirmua edhe më vonë zyrtarisht.
Viktimat ishin të gjithë refugjatë me kombësi shqiptare nga Kosova e shkatërruar prej luftës. Mes tyre kishte fëmijë, gra e të moshuar.
Në vitin 2008, Zyra e Prokurorit të Lartë të Shtetit e Malit të Zi e cilësoi ngjarjen si krim lufte dhe paditi kolonelin në pension Predrag Strugar dhe shtatë anëtarë të tjerë të ushtrisë jugosllave, por në mungesë të provave ata u shpallën të pafajshëm nga Gjykata e Apelit.
Në një deklaratë dhënë Zërit të Amerikës, ish-Drejtori i Komitetit malazez të Avokatëve për të Drejtat e Njeriut Velija Muriç vuri në dukje se përgjegjësia për krimet e luftës nuk është vendosur në përputhje me standardet ndërkombëtare, duke marrë si shembull vrasjen e civilëve të pafajshëm shqiptarë në Komunën e Rozhajës.
“Në Komunën e Rozhajës janë vrarë 22 civilë shqiptarë, ngjarje për të cilën janë zhvilluar procese gjyqësore ndaj disa ushtarakëve, e që në fund u liruan si të pafajshëm”, tha zoti Muriç.
Zoti Muriç vlerëson se Malit të Zi i duhet një qasje më aktive për hetimin, ndjekjen penale dhe ndëshkimin e krimeve gjatë luftës.
“Mali i Zi duhet të ballafaqohet me të kaluarën në mënyrë që të krijohen parakushtet për pajtim dhe shërim të komuniteteve në vend dhe rajon”, tha zoti Muriç.
Organizata “Aksioni për të Drejtat e Njeriut” u bëri thirrje institucioneve shtetërore që të rishikojnë ngjarjen në fshatin Husaj dhe që qeveria të gjejë një mënyrë për të kompensuar viktimat. Po kështu u bë thirrje për ngritjen e një monumenti për viktimat e këtij krimi lufte.
Presidenti i Malit të Zi Jakov Milatoviç e ka mbështetur iniciativën për ngritjen e një memoriali për viktimat. Në një postim në rrjetin social X ai u bëri thirrje autoriteteve gjyqësore që të mos heqin dorë nga gjetja e autorëve dhe mbatja e tyre përgjegjës.
Gjatë bombardimeve të NATO-s nga marsi deri në qershor 1999, rreth 100 mijë refugjatë hynë në Mal të Zi nga Kosova.
Në Raportin e Komisionit Evropian të publikuar në fund të vitit 2023, thuhet se rezultatet e Malit të Zi në ndjekjen penale të krimeve të luftës, janë të kufizuara.