Bashkimi Evropian thotë se po ndërmerr masa ligjore kundër Hungarisë lidhur me një ligj të ri që mund të sjellë mbylljen një universiteti në pronësi të huaj. Universiteti i Evropës Qendrore në Budapest ishte themeluar nga miliarderi George Soros pas rënies së komunizmit. Qeveria e Hungarisë do që të imponojë kushte të reja të rrepta për vazhdimin e funksionimit të tij, duke shkaktuar protesta nëpër rrugët e kryeqytetit.
Në kulmin e tyre, protestat e ditëve të fundit kanë tërhequr 70 mijë vetë. Ata dalin në mbështetje të Universitetit të Evropës Qendrore.
“Budapesti po rizbulon aftësinë e vet për të ushtruar muskulin politik”, thotë një protestues.
Edhe Komisioni Evropian po përdor ndikimin e vet, duke paralajmëruar Hungarinë se ligji i ri që mund të shkaktojë mbylljen universitetit, nuk përputhet me parimet e lirisë së tregut dhe i ka dërguar një njoftim zyrtar Budapestit.
“Një njoftim zyrtar është hapi i parë në procedurën për shkelje, por autoritetet hungareze kanë një hapësirë kohore për të reaguar dhe në varësi të reagimit, komisioni do të vendosë për hapat e mëtejshëm”.
Analistët thonë se Bashkimi Evropian duket ta ketë humbur durimin me Hungarinë.
“Prej disa vitesh tashmë, Viktor Orban, kryeministri i Hungarisë ka vepruar në skajet e debatueshme të demokracisë në kufizimet ndaj drejtësisë dhe medias. Dhe është interesante që ishte pikërisht ky hap drejt mbylljes së Universitetit, që duket se ishte veprimi i tejskajshëm.
Ligji i ri u kërkon të gjitha universiteteve në pronësi të huaj në Hungari që të kenë një kampus në vendin ku janë të akredituara. Universiteti i Evropës Qendrore nuk ka një qendër në Shtetet e Bashkuara.
Kryeministri Orban pretendon se universiteti po “mashtron” sepse jep diploma të njohura si në Shtetet e Bashkuara ashtu edhe në Hungari, gjë që e bën të ketë një avantazh të padrejtë ndaj institucioneve lokale. Por në një debat në Parlamentin Evropian ditët e fundit, ai mohoi ta kishte vënë në shënjestër Unversitetin e Evropës Qendrore.
“Universiteti do të vazhdojë të funksionojë në të gjitha rrethanat. Akuza është pa bazë dhe nuk mbështetet në fakte.”
Kritiku më i ashpër i zotit Orban, Frans Timmermans, nënpresidenti i parë i Komisionit Evropian, paralajmëroi se liria që u fitua pas rënies së komunizmit është nën kërcënim.
“Mbrojtja e këtyre lirive është tani një detyrim i përbashkët evropian dhe ne duhet të luftojmë për këtë”.
Por nuk dihet me siguri nëse Evropa ka vullnetin që të përballet me Hugarinë.
“Krerët e shteteve dhe qeverive të Këshillit Evropian hezitojnë të veprojnë dhe duket se ata diskriminojnë mes anëtarëve.”
Hungaria ka një muaj afat që t’i përgjigjet njoftimit formal të BE-së. Protestuesit thonë se do të vazhdojnë të dalin në rrugë deri kur universiteti të mos jetë më në rrezik.