Dy partitë kryesore në Shqipëri arritën një marrëveshje mbi rregullat për zgjedhjet e ardhshme vendore, duke shmangur kështu kërcënimin e opozitës për bojkotimin e tyre. Partia Demokratike në pushtet dhe socialistët e opozitës arritën marrëveshjen mbrëmë, për regjistrin e votuesve, Komisionin Qendror të Zgjedhjeve dhe Këshillin Kombëtar të Radiotelevizionit dhe Këshillin Drejtues të RTSH-ës. Marrëveshja kërkon pastrimin e regjistrit të përkohshëm të votuesve deri në 20 tetor. Socialistët kishin shprehur shqetësim se regjistri mund të përdorej kundër tyre në të ardhmen. Data e zgjedhjeve ende nuk është caktuar. Bashkimi Evropian bërri thirrje për marrëveshje duke cituar se zgjedhjet e lira janë një nga kushtet për Shqipërinë që ketë lidhje më të ngushta me BE-në. Lidhur me marrëveshjen, Zëri i Amerikës intervistoi për programin "Ditari", dy analistët Andi Bushati dhe Mustafa Nano.
Zëri i Amërikës: Zoti Nano, siç e dëgjuam, marrëveshja, ndonëse u përshëndet si sukses për kapërcimin e krizës aktuale, u kritikua nga Presidenti si e vonuar. A mendoni se ishte e justifikuar kriza në të cilën kaloi vendi për arritjen e marrëveshjes së mbrëmshme?
Mustafa Nano: Mendoj se ka qenë plotësisht e pajustifikuar dhe në këtë kuptim ishte pak qesharake sot situate në të cilën pashë sot, kryeministrin shqiptar, zoti Berisha që nuk përtoi që ta përshëndeste dhe ta kualifikonte si një arritje të madhe të politikës shqiptare. E konsideroj si një situatë qesharake, sepse kemi 5 muaj që po rropatemi dhe varemi nga vullneti i maxhorancës i drejtuar nga Berisha dhe kemi pikërisht kryeministrin dhe vartësit e tij që kanë deklaruar me shume se nje here se” ne mund t’i bëjmë zgjedhjet pa opozitën”. Në këtë kuptim, pra, ai ka qenë faktori dhe aktori që ka penguar në arritjen e kësaj marrëveshjeje. Për këtë arsye, them se është qesharake, për vetë faktin se establishmenti politik shqiptar ende merret prej dore, apo prej veshi nga diplomatët e huaj; është, le ta themi copë, e turpshme, që 16 vjet pas pëmbysjes së komunizmit, klasa politike shqiptare, duhet të nënshkruajë marrëveshjen në Zyrat e OSBE-së.
Zëri i Amërikës: Zoti Bushati, kriza e fundit u shkaktua pikërisht për shkak të interpretimit, apo keqintrepretimit të marrëveshjeve të ngjashme të së kaluarës. Duke patur parasysh se marrëveshja e fundit parashikon edhe ndryshime në Kushtutë, a mendoni se ajo do të shërbejë si një bazë për një reformë të qëndrueshme elektorale në Shqipëri?
Andi Bushati: Do të ishte një pertendim i madh po të thoje se do të shërbente si një bazë e shëndoshë për të ngritur të ardhmen. Mendimi im është se pavarësisht zhurmës që u bë përpara marrëveshjes, dhe fazës entuziaste dhe ceremoniale të pas marrëveshjes, në thelb, nuk është se është arritur ndonjë gjë e madhe, përveç uljes sipërfaqësore të tensionit politik në vend. Le t’i kapim palët me radhë: le të shohim çfarë arriti opozita; deri përpara një muaji, opozita na thoshte se e kishte një çështje parimore dhe jo çështje numrash, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve. Atëhere, a e ka zgjidhur parimin të cilin pretendonte, kur thoshte që anëtari i KQZ-së, i ardhur nga partitë e vogla të së djathtës, ishte i paligjshëm? Jo, edhe pas marrëveshjes, ai është po aq i paligjshëm sa më parë. Solla vetëm një shembull; mund të sillja për opozitën edhe shembujt e KQZ-së, shembujt e organeve drejtuese të mediave, ku përveç një balancimi, nuk thuhet që ajo ka arritur ndonjë gjë më të madhe dhe nuk është se ata do të jenë garant për zgjedhjet. Nga ana tjetër, maxhoranca ka qenë shumë e prerë, ashtu si përmendi edhe zoti Nano, se opozita po të dojë mund mos të futet në zgjedhje. Në fakt, tregoi se ishte shumë e lehtë të tërhiqej dhe fakti se si palët u sollën, tregon se nuk ka qenë arritja e disa pikave të marrëveshjes, vendimtarja që i pengonte ata për t’u marrë vesht. Në fakt, është një mosbesim, një klimë politike ku palët e kanë më të vështirë betejën midis njëra-tjetrës, se sa në fakt, uljen në tavolinë dhe gjetjen e një kompromisi; dhe në qoftë se prevalon(lexo: mbizotëron) kjo dëshirë për betejë, shkaqet mund të gjenden edhe në të ardhmen, për të rilindur kriza të tjera.
Zëri i Amerikës: Zoti Nano, tani, me arritjen e marrëveshjes mbas një periudhe të gjatë konfliktesh e ngjarjesh tepër të pakëndshme, do të përmendja këtu incidentet në Parlament, a mendoni se ka fitues e të mundur, vetëm fitues, apo vetëm të mundur?
Mustafa Nano: Nga pikëpamja politike, mendoj se opozita ka arritur sukses dhe maxhoranca ka dale e humbur: në radhë të parë, i humbur ka dalë kryeministri, i cili ka muaj të tërë, që këmbëngul, që opozita, po të dojë mund të futet në zgjedhje, po të dojë mund të mos futet. Në këtë kuptim, edhe për zgjedhësin, si të thuash, më të paasimuar dhe më të pakualifikuar, është e lehtë të kuptohet që ka një lloj tërheqjeje, nga ana e maxhorancës. Këto mund të konsiderohen si kuota, apo si kapital politik në favor të opozitës. Por, nga ana tjetër, edhe unë kam mendimin dhe në këtë mes nuk duhet ndjellë tersi, që me këtë marrëveshje, thjesht i hapet rruga një bashkëpunimi në funksion të ndërtimit të infrastruktures zgjedhore. Pra, kjo marrëveshje nuk është asgjë më shumë se sa kaq, gjë që përsëri, nuk gabohemi, të mos të themi, se është e parëndësishme. Gjatë të gjithë këtyre muajve, maxhoranca dhe opozita do të duhet të bashkëpunojnë, pasi kanë frikë, që edhe herë të tjera, në rrugë e sipër, të dyja palët do të detyrohen që të shkojnë të trokasin nëpër zyrat e OSBE-së, apo në zyra ambasadash në Tiranë, gjë që më duhet ta ripërsëris, më duket një veprimtari shumë e turpshme, që establishmenti(lexo: partite) politik shqiptar duhet të heqë dorë, sepse është në nderin e klasës politike shqiptare që ta bëjë këtë gjë.
Zëri i Amërikës: Zoti Bushati, cili është mendimi juaj, a mund të shërbejë kjo marrëveshje si bazë për një bashkëpunim në të ardhmen pozitë - opozitë, apo kemi të bëjmë me një zgjidhje të çastit sa për dalje nga kriza?
Andi Bushati: Unë e thashë edhe pak më pare, që në se teknikalitetet janë ato që i kanë bërë palët të kenë këto qëndrime aq të ashpëra me njeri tjetrin, teknikalitetet janë gjithmonë të zgjidhshme. Por mendimi im është se këtë konflikt, këtë dhunë verbale që shpeshherë kaloi edhe në dhunë fizike, nuk e kanë nxitur, apo nuk e kanë provokuar detajet teknike. Mos harroni, se flasim për zgjedhje, dhe kemi përpara dy palë, që sa here që e kanë patur në dorë, janë munduar t’i marrin nga hisja e tjetrit në zgjedhje. Pra, është kjo klimë mosbesimi që i bën palët aq agresive me njëra tjetrën, në raport me zgjedhjet e ardhshme. Dhe për sa kohë që kjo klimë elektorale do të vazhdojë, do të gjenden gjithmonë teknikalitetet për t’u përdorur si sebep(lexo: shkak) për krizat. Prandaj, unë nuk mund të them se jam optimist për të patur një bazë për të ecur në mënyrë të qetë përpara.
Zëri i Amerikës: Zoti Nano, çfarë ndikimi mendoni se ka patur politika konfliktuale dhe kriza e reformes zgjedhore në imazhin e Shqipërisë si një vend që aspiron të bëjë pjesë në komunitetin e vendeve Evropiane? Mustafa Nano: Në mënyrë absolute, në se do të rreshtonim një numër arsyesh që do ndikonin në formimin e këtij imazhi, klasa politike shqiptare ka peshën kryesore, në terma negative, për krijimin e këtij imazhi. Ne kemi një politikë konfliktuale prej 16 vjetësh dhe vazhdimisht, nga shumë vëzhgues, lokalë e të huaj, kjo politikë është kualifikuar si konfliktuale. Përgjithësisht është lidhur me një lloj dialektike të egër personazhesh, që quhen Sali Berisha dhe Fatos Nano; por edhe në kohën që ka munguar Fatos Nano, dhe Fatos Nano nuk ka munguar vetëm tani, ai ka munguar herëpashere edhe në të kaluarën, konflikti ka ekzistuar dhe në këtë mënyrë, unë do të veçoja si tharmin e konfliktit që ka ekzistuar në Shqipëri, njeriun që quhet Sali Berisha; dhe kam përshtypjen, këtu po bëj një parashikim paksa ogurzi, që përsa kohë që Berisha të jetë në politikën shqiptare, shqiptarët do të jenë përpara një establishmenti jo-produktiv dhe që nuk është në gjendje të bëjë reforma.
Zëri i Amerikës: Zoti Bushati, pas marrëveshjes, a mendoni se do të jetë i mundur zhvillimi i zgjedhjeve lokale brenda afatit të tyre?
Andi Bushati: Në qoftë se palët janë të bindura që duhet të shkojnë në zgjedhje, në qoftë se palët janë gjithashtu të bindura që të mos venë interesat personale kritike përballë sfidës elektorale, zgjedhjet duhet të mbahen normalisht në kohën që palët do të përcaktojnë. Por prapë, unë besoj se në rrugën e gjatë në të cilën unë besoj që do të kalojnë zgjedhjet lokale, do të kemi episode jo të këndshme dhe përplasje të reja.
